Πέμπτη 22 Μαΐου 2014

Συνέντευξη Τασούλας Τσιλιμένη στην Αργυρώ Μουντάκη

Συνέντευξη Τασούλας Τσιλιμένη, εφημερίδα Θεσσαλία, ένθετο Διαδρομές, 18. 05. 2014 στην Αργυρώ Μουντάκη


Τασούλα Τσιλιμένη: Τα βιβλία δείχνουν στα παιδιά το δρόμο στη φύση, αρκεί να πειστούν κι οι ενήλικες ότι η φύση είναι δίπλα μας ...


Η Τασούλα Τσιλιμένη με τη διττή της ιδιότητα, ως καταξιωμένη Πανεπιστημιακός και συγγραφέας, μας δίνει μία συνέντευξη με ειλικρίνεια στις απόψεις της και βάθος στα νοήματα, μας μιλάει για την αξία των λαϊκών παραμυθιών, την προφορική αφήγηση και το Φεστιβάλ Αφήγησης Ολύμπου τον Ιούνιο, που έρχεται για άλλη μία χρονιά να αγγίξει τις πιο ευαίσθητες χορδές της ψυχής μας.

Κυρία Τσιλιμένη η ερευνητική σας δραστηριότητα ως Πανεπιστημιακός εντοπίζεται και στον τομέα της προφορικής αφήγησης. Ποιο ήταν το έναυσμα για να επικεντρωθείτε σε αυτό το ερευνητικό αντικείμενο;

Η προσωπική μου αγάπη για το λαϊκό παραμύθι, που ενισχύθηκε μέσα από τη συνεργασία με τον Ομότιμο καθηγητή  του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και «δάσκαλό μου» κ. Βασίλη Αναγνωστόπουλο ήταν η βάση. Το ενδιαφέρον μου ενισχύθηκε βέβαια με τη μελέτη και διδασκαλία αντίστοιχου μαθήματος στο πανεπιστήμιο αλλά και από την παρακολούθηση της εξέλιξης των αφηγηματικών ειδών κυρίως στη σύγχρονη εποχή. Τα ταξίδια μου επίσης σε ευρωπαϊκές χώρες και οι εμπειρίες που αποκόμισα μέσω των επαφών με νεοαφηγητές, καθώς και η διαπίστωση του μεγέθους που στην Ευρώπη διαφυλάσσεται και προβάλλεται η προφορική κουλτούρα των λαών και κάθε πολιτισμική έκφανσή της επίσης. Εξ άλλου το πνεύμα της πολυπολιτισμικότητας και της διαπολιτισμικότητας που προέκυψε λόγω σύγχρονων συνθηκών, είναι σημαντικοί παράγοντες που επιβάλλουν την επανεκτίμηση της αξίας της προφορικής αφήγησης και την αξιοποίησή της στην τεχνοκρατούμενη σύγχρονη εποχή.

Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η σημασία των λαϊκών παραμυθιών και της προφορικής αφήγησης τώρα εν καιρώ κρίσης;

Τα λαϊκά παραμύθια έχουν συμβολικό χαρακτήρα. Πίσω από τις λέξεις κρύβονται νοήματα άλλα, πίσω από τα πρόσωπα και τα πράγματα που περιγράφει το παραμύθι εδράζει αρχέγονο υλικό που απευθύνεται στην ψυχή του ανθρώπου διαχρονικά. Το κρυμμένο νόημα των παραμυθιών είναι το κλειδί για να λυθούν ζητήματα προσωπικά αλλά και κοινωνικής υφής, να ξεκλειδωθούν πόρτες που ανοίγουν ορίζοντες στη σκέψη και οδηγούν στην ωριμότητα και στην ενεργητικότητα.

Η αφήγηση λαϊκών παραμυθιών από τους παππούδες έχει αντικατασταθεί στις μέρες μας από άλλες μορφές απασχόλησης; Όπως είναι η τηλεόραση ή τα ηλεκτρονικά παιχνίδια;

Ο λαϊκός αφηγητής και ο παππούς παραμυθάς μπορεί να μην υφίσταται με την μορφή που οι παλαιότεροι τους γνώρισαν, αλλά η ουσία της πράξης τους , το αφηγηματικό υλικό βρίσκει τρόπους να παραμένει ζωντανό και παραδίδεται στις νέες γενιές με άλλες μορφές προσαρμοσμένες στις σύγχρονες συνθήκες και ανάγκες του ανθρώπου. Σε καμιά περίπτωση η τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον ρόλο του λαϊκού αφηγητή. Έχουν τον δικό τους ρόλο τα μέσα αυτά και το δικό τους σκοπό. Είναι κάτι άλλο. Η προφορική αφήγηση παραμένει ως τέχνη ακολουθώντας τρόπους έκφρασης διαφορετικούς και προσαρμοσμένους στις νέες συνθήκες. Συνεχίζει και προσφέρει τη μέθεξη αρκεί να συναντηθείς μαζί της, έστω και μέσα από άλλες μορφές, όπως οι αφηγήσεις που γίνονται στα φεστιβάλ στις βραδιές αφήγησης κ.λπ. Το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας πρωτοπόρησε στον τομέα αυτό και από το 2003 έχει καθιερώσει το Φεστιβάλ αφήγησης Ολύμπου, αφηγήσεις μέσα στο δάσος, εργαστήρια για την τέχνη της αφήγησης. Τον Ιούνιο του 2014 έχει πάλι την τιμητική του. Αλλά το σχολείο και η οικογένεια μπορούν να συνεχίσουν την τέχνη αυτή.
  
Από την επαφή σας με τους φοιτητές σας τι είδους ερεθίσματα λαμβάνετε για τις αγωνίες των νέων παιδιών;

Τα όνειρα των νέων παιδιών είναι γεμάτα δροσιά κι ελπίδα. Οι αγωνίες τους εστιάζουν στην αξιοποίηση των πτυχίων τους, στην αξιοποίηση της γνώσης που αποκτάται και ζητά να βρει διέξοδο. Οι φοιτητές/τριες αποδεικνύουν μέσα από τη συμμετοχή τους στις δράσεις που σχεδιάζουμε ως μέλη ΔΕΠ,  ότι θέλουν και μπορούν, αρκεί να τους δοθεί ένα έναυσμα και να εμπνευστούν. Δεν είναι παθητικοί.

Πόσο δύσκολο είναι να συνδυάσετε την επιστημονική έρευνα με τη συγγραφή βιβλίων για παιδιά, μιας και οι δύο αυτές ενασχολήσεις είναι αρκετά διαφορετικές;

Και τα δυο ζητούν και θέλουν το χρόνο τους. Δεν είναι κατ΄ανάγκη αντιμέτωπες. Το ένα συχνά βοηθά το άλλο. Είναι αλήθεια ότι το προβάδισμα δίνεται στην επιστημονική έρευνα, αφού έχω ορκιστεί ουσιαστικά και τυπικά να μεταδίδω τη γνώση και εμπειρία που απέκτησα απλόχερα. Γιαυτό και τα τελευταία χρόνια οι τίτλοι των λογοτεχνικών μου βιβλίων στο εκδοτικό γίγνεσθαι δεν έχουν πολύ καλή συχνότητα.

Το παραμύθι «Γάτα, σκύλος κι ένα αρνί πορτρέτα σε μια γκαλερί» αφορά στην αγάπη των οικόσιτων ζώων προς τον άνθρωπο, που τα φροντίζει. Στο τέλος του βιβλίου –αντί βιογραφικού- μιλάτε για τις εμπειρίες σας ως παιδί κοντά στα ζώα και στη φύση. Αυτές οι εμπειρίες πώς σας καθόρισαν;

Οι εμπειρίες που αποκτούμε ως παιδιά, πιστεύω μας ακολουθούν και καθορίζουν τη ζωή μας, τα θέλω μας, τις ισορροπίες μας….Με το βιβλίο αυτό προσπάθησα να δείξω τη μοναδικότητα της εμπειρίας και της επαφής του ανθρώπου  με  φύση, που είναι πάντα εδώ και μας περιμένει. Επίσης οι τεχνικές εκφάνσεις της όπως η τέχνη , είναι μοναδικές εμπειρίες και προσφέρουν ιδιαίτερα στην ψυχοσύνθεση ενός ατόμου. Γι’ αυτό και το βιβλίο αυτό συνδυάζει την τέχνη και την φύση, δίνει εμπειρίες και για τα δύο. Εισάγει τον αναγνώστη στο ξεχωριστό, στην ουσία των πραγμάτων που δεν είναι ουτοπικά.

Τα σύγχρονα παιδιά, που ζουν και μεγαλώνουν μέσα στα διαμερίσματα, πιστεύετε υπάρχει τρόπος να νιώσουν αυτήν την λυτρωτική επαφή με τη φύση;

Αν δεν το πίστευα δεν θα εξιστορούσα ιστορίες με ζώα κυρίως. Στα περισσότερα αν όχι σε όλα τα βιβλία μου υπάρχουν τα ζώα. Τα βιβλία  μιλούν για την ομορφιά αλλά και τα προβλήματα της φύσης, τη σχέση φύσης και ανθρώπου και η λογοτεχνική γλώσσα σε συνδυασμό με την εικονογράφηση έχει τη δύναμη να εμπνεύσει και να πείσει. Τα βιβλία δείχνουν στα παιδιά το δρόμο στη φύση, αρκεί να πειστούν οι ενήλικες ότι η φύση είναι εδώ, δίπλα μας, στο πάρκο, στο δέντρο που είναι μπροστά από την πολυκατοικία μας, στο αδέσποτο που μας ακολουθεί…

Ως καθηγήτρια Πανεπιστημίου αλλά και ως συγγραφέας ποιος είναι κατά τη γνώμη σας ο καλύτερος τρόπος για να αγαπήσουν τα παιδιά τη λογοτεχνία;

Μόνο η διαρκής και άδολη επαφή των παιδιών με τα βιβλία και τις ιστορίες (παλιές, ιστορίες σύγχρονες, δικές μας και ξένες). Ας αφήσουμε στην άκρη τη διδακτική αξιοποίηση και τις όποιες έξυπνες εφαρμογές που αναμφίβολα έχουν το δικό τους σκοπό, αλλά συχνά αποδυναμώνουν την ουσία που είναι η μέθεξη, η έκσταση μέσα από το διάβασμα. Βιβλία πολλά και παντού, θα έλεγα.

Πώς βλέπετε τη σύγχρονη ελληνική εκδοτική πραγματικότητα όσον αφορά την λογοτεχνία για παιδιά;

 Η κρίση έχει επηρεάσει το εκδοτικό στερέωμα. Μειώθηκαν οι τίτλοι βιβλίων αναμφίβολα και εάν υπήρχε το ΕΚΕΒΙ, θα είχαμε στατιστικά δεδομένα περί αυτού. Η μείωση αυτή ίσως έχει και τα θετικά της. Υπήρχε ανεξέλικτη εκδοτική κίνηση. Τόση που δεν μπορούσαμε οι ερευνητές να την παρακολουθήσουμε. Κι ακόμη στην ποσότητα δεν υπήρχε πάντα η ποιότητα. Πιστεύω και ελπίζω οι εκδότες  να έχουν γίνει πιο απαιτητικοί και να επενδύουν στην ποιότητα των βιβλίων αφού οικονομικά υπάρχει τόση δυσκολία.

Σας ευχαριστώ πολύ, καλή και δημιουργική συνέχεια.

Βιογραφικό

Η Τασούλα Τσιλιμένη είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Π.Τ.Π.Ε., του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο οποίο διδάσκει σε προπτυχιακό επίπεδο  θέματα Παιδικής Λογοτεχνίας. Στο ίδιο Τμήμα και στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών, είναι υπεύθυνη της ενότητας «Έντυπο Παιδαγωγικό Υλικό: Σχεδιασμός, Αξιολόγηση και Διεπιστημονική αξιοποίηση» που διαρθρώνεται σε δύο μαθήματα. Είναι επιστημονική υπεύθυνη του Εργαστηρίου Λόγου και Πολιτισμού: Μονάδα Λογοτεχνίας και Παιδικού Βιβλίου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν στην θεωρία και κριτική της παιδικής λογοτεχνίας καθώς επίσης και στη διδακτική της. Έχει ιδρύσει και είναι Διευθύντρια του  ηλεκτρονικού περιοδικού για θέματα παιδικής λογοτεχνίας ΚΕΙΜΕΝΑ (wwwHYPERLINK "http://www.keimena.ece.uth.gr/".HYPERLINK "http://www.keimena.ece.uth.gr/"keimenaHYPERLINK "http://www.keimena.ece.uth.gr/".HYPERLINK "http://www.keimena.ece.uth.gr/"eceHYPERLINK "http://www.keimena.ece.uth.gr/".HYPERLINK "http://www.keimena.ece.uth.gr/"uthHYPERLINK "http://www.keimena.ece.uth.gr/".HYPERLINK "http://www.keimena.ece.uth.gr/"gr). Είναι επίσης μέλος της Συντακτικής επιτροπής και υπεύθυνη της δημοσιευμένης ύλης στο περιοδικό για την Παιδική Λογοτεχνία «Διαδρομές». Είναι κριτής σε επιστημονικά περιοδικά και σε συνέδρια. Έχει εμπνευσθεί και διοργανώνει από το 2003 το «Φεστιβάλ Αφήγησης Ολύμπου», το οποίο περιλαμβάνει επιστημονικές ανακοινώσεις, εργαστήρια και ζωντανές αφηγήσεις λαϊκών και έντεχνων Ελλήνων και ξένων αφηγητών. Γράφει επίσης λογοτεχνικά βιβλία για παιδιά. Λογοτεχνικά έργα της έχουν συμπεριληφθεί σε ανθολογίες, συλλογικά βιβλία και Σχολικά Ανθολόγια. Ήταν συντονίστρια και συγγραφέας του «Ανθολογίου Α΄ και Β΄ Δημοτικού, το ΔΕΛΦΙΝΙ» του ΥΠΕΠΘ.

Παρουσίαση βιβλίου


Γάτα, σκύλος κι ένα αρνί
Πορτρέτα σε μια γκαλερί
Μεταίχμιο, 2010

Την αγάπη της για τη φύση και τα ζώα μας μεταδίδει με τέχνη και ευαισθησία η συγγραφέας στο βιβλίο αυτό, που πραγματεύεται το συναρπαστικό ταξίδι οικόσιτων ζώων στην πόλη χάριν της αγάπης που τρέφουν προς τους ανθρώπους, που τα φροντίζουν. Τα ζώα γοητεύουν με την αγνότητα της αγάπης τους τους καλλιτέχνες της Σχολής Καλών Τεχνών, οι οποίοι εμπνέονται από αυτά και τα κάνουν μοντέλα τους! Μία ευαίσθητη ιστορία, που έρχεται να επιβεβαιώσει τη λαϊκή ρήση αλλά και εκείνη σπουδαίων ψυχολόγων «ό,τι δίνεις, παίρνεις», κάτι που αφορά όχι μόνο τους ανθρώπους αλλά και τα ζώα. Και μία σκέψη που μας προκάλεσε το παραμύθι: Αν τα ζώα υπόκεινται εκπαίδευσης, πόσο μάλλον μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά! Μήπως όλα είναι θέμα εκπαίδευσης;


Ένα παραμύθι που μας ταξιδεύει δίχως διδακτισμό ενώ συνάμα μας φέρνει σε επαφή με τις πιο αγνές αξίες της ζωής: Την αγάπη, τη φιλία, την ευγνωμοσύνη. Δεν πρέπει να λείπει από τις βιβλιοθήκες των παιδιών μας! 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου